Alojzy Kaczmarczyk (1896-1947), ps. Zośka, Dąbrowa, Wacław. Żołnierz Armii Krajowej, działacz WiN-u. Szef Administracji Zastępczej i szef Wydziału Wojskowego Komendy Okręgu Krakowskiego AK, współorganizator Brygad Wykonawczych.
Pierwszy raz został aresztowany w październiku 1939 i osadzony w więzieniu na Zamku Lubelskim, zwolniono cztery miesiące później. Przeniósł się wówczas do Krakowa. Jako major rezerwy został w 1940 szefem cywilnym Okręgu Krakowskiego AK, następnie szefem Wydziału Wojskowego Delegatury.
Kierował komórką wywiadu antykomunistycznego „Wiąz” aż do 25 marca 1944, kiedy został aresztowany w „kotle” urządzonym w lokalu Józefa Spychalskiego. ps. „Luty”. Osadzony w więzieniu przy ul. Montelupich, sąd dwukrotnie wychodził z więzienia, na oficerskie słowo honoru. Było to, w ramach prowadzonej przez Niemców akcji „Berta”. Został wysyłany z listami J. Spychalskiego do Komendy Głównej AK – przesłuchiwany w roku 1946 w czasie tzw. procesu krakowskiego nie pamiętał czy podpisał zobowiązanie do współpracy, mówił, że jeśli coś takiego miało miejsce, to podpisał je tylko w dobrej wierze dla ratowania życia swojego i córki. Po przekazaniu drugiego listu, w maju 1944 został zatrzymany w konspiracji i skierowany do pracy w nowo tworzonej organizacji „NIE”. Wtedy zamieszkał w Warszawie. Ale upadku powstania, razem z cywilami 2 września 1944 został wywieziony do obozu koncentracyjnego KL Gross Rosen, potem do KL Mauthausen. Obóz został wyzwolony 5 maja 1945. Kaczmarczyk powrócił do Kraju w lipcu 1945 lub 27 sierpnia 1945.
Po powrocie zaczął pracę spółdzielni „Społem” w Krakowie, jednocześnie działał w Zrzeszeniu Wolność i Niezawisłość, był przewodniczącym Doradczego Komitetu Politycznego przy II Zarządzie WiN i współautorem deklaracji ideowej WiN-u. Prowadził nasłuch radiowy, przekazywał raporty o zajściach 3 maja 1946 r. w Krakowie. Kierował komórką wywiadowczą o kryptonimie „Brygada Wywiadowcza”.
UB aresztowało go we wrześniu 1946, do ogłoszenia wyroku siedział na Montelupich. Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie skazał go na trzykrotną karę śmierci, utratę praw publicznych i obywatelskich praw honorowych oraz przepadek mienia na rzecz Skarbu Państwa. Rozstrzelano go 13 listopada 1947, prawdopodobnie na terenie poaustriackich fortów niedaleko więzienia Montelupich. Historycy spierają się co do daty i formy, inne źródła podają, że został powieszony w grudniu 1947.
Alojzy Kaczmarczyk był odznaczony Krzyżem Virtuti Militari V klasy, Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem I Brygady.
źródło: wikipedia.org
fot. Żołnierze wyklęci. Antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944 roku praca zbiorowa Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza VOLUMEN
Artykuł powstał dzięki wsparciu programu „Dolny Śląsk Pamięta” przez Fundację KGHM
