Wystawa miniatury i rękopisów – Dary Fundacji Lanckorońskich i Piotra Pinińskiego dla Ossolineum

Na pierwszym piętrze wystawy głównej Muzeum Pana Tadeusza w sali Biblioteka zostanie zaprezentowany zbiór miniatur i rękopisy podarowane Zakładowi Narodowemu im. Ossolińskich przez Fundację Lanckorońskich oraz Piotra Pinińskiego.

Miniatury ze zbioru wybitnego polskiego arystokraty Karola Lanckorońskiego (1848-1933) to unikatowa kolekcja niewielkich rozmiarów dzieł sztuki o wysokiej klasie artystycznej i znacznej wartości historycznej. Zawiera wizerunki przodków oraz podobizny znakomitości historycznych, niektóre z nich są autorstwa wybitnych artystów: m.in. Jeana Baptisty Isabeya, Augustyna Ritta, Henryka Fügera. Eksponowany zbiór obejmuje obiekty wykonane w ciągu trzech stuleci, od XVII do końca XIX wieku i daje prawdziwy przegląd technik miniatorskich: malowane olejno na pergaminie, akwarele i gwasze na kościanej płytce oraz miniatury wykonane na podkładzie fotograficznym. Na wystawie eksponowane są również cenne iluminowane rękopisy pochodzące z XV-XIX wieku, które w darze przekazał Piotr Piniński, potomek i spadkobierca prof. Leona hrabiego Pinińskiego, znanego prawnika, namiestnika Galicji, kolekcjonera i mecenasa sztuki.

Miniatury i rękopisy prezentowane są w sali Biblioteka. Przywołuje ona ważną dla romantyków przestrzeń pasji do zbierania książek, a także miejsce wiedzy i inspiracji twórczej. W XIX wieku bibliofilstwo wpisywało się w ogólny trend kolekcjonerstwa, niezmiernie rozpowszechniony wśród bogatszych warstw. Jednym z przejawów tego typu działalności było tworzenie zbiorów o charakterze artystycznym, w tym miniatur. Nierzadko biblioteka jako źródło wiedzy współegzystowała w jednym pomieszczeniu z gabinetem kolekcjonera.

Unikatowe 43 miniatury są umieszczone na półkach bibliotecznych, rękopisy natomiast prezentowane są w wysuwanych szufladach. Umieszczenie cennych iluminowanych manuskryptów w szufladach pozwoli na ich bliższy ogląd, a także chroni przed stałą, niekorzystną ekspozycją na światło. Prezentację miniatur uzupełnia wystawa w Galerii Ossolińskiej na dziedzińcu Muzeum Pana Tadeusza, dzięki której będzie można więcej dowiedzieć się o historii tej kolekcji oraz poznać ciekawostek z życia osób z nią związanych.

Tło historyczne kolekcji

Wystawa zorganizowana została z okazji podpisania w czerwcu 2016 roku aktu darowizny kolekcji miniatur. Dokument sygnowany przez prezesa Fundacji, Piotra Pinińskiego i dyrektora Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Adolfa Juzwenkę uregulował status prawny tego cennego zespołu muzealiów. Został on złożony na przełomie lat 1939-40 jako depozyt wojenny w lwowskim Muzeum Lubomirskich (wchodzącym w skład Zakładu Narodowego) przez rodzeństwo – Karolinę i Antoniego Lanckorońskich. Po wojnie miniatury, wraz z częścią ossolińskich zbiorów, przewieziono do Krakowa, skąd w latach 50. XX w. przekazane zostały do wrocławskiego Ossolineum.

Darowana kolekcja miniatur pochodzi ze zbioru Karola Lanckorońskiego (1848-1933), wybitnego polskiego arystokraty, dostojnika na dworze austro-węgierskim, intelektualisty,  archeologa, znawcy sztuki, kolekcjonera i mecenasa. Jego działalność pro publico bonokontynuowały dzieci – Antoni (1882-1965), Karolina (1898-2002) i Adelajda Lanckorońscy (1905-1980).

Karolina Lanckorońska, inicjatorka powołania Fundacji Lanckorońskich, instytucji znakomicie wspierającej polską humanistykę,  to jedna z najbardziej zasłużonych osób dla polskiej nauki i kultury XX w. Przed II wojną światową związana była z lwowskim środowiskiem naukowym. Jest pierwszą kobietą w Polsce, która uzyskała habilitację z zakresu historii sztuki (na Uniwersytecie Jana Kazimierza).  W czasie wojny, jako żołnierz polskiego Podziemia, zaangażowała się w działalność konspiracyjną, była aresztowana przez Gestapo, więziona w Ravensbrück.  Po wojnie zamieszkała w Rzymie, aktywnie wspomagając polską naukę i polskie instytucje emigracyjne. Odziedziczoną po ojcu znakomitą kolekcją sztuki obdarowała Zamek Królewski na Wawelu i Zamek Królewski w Warszawie; ponadto w Krakowie Polską Akademię Umiejętności, Bibliotekę Jagiellońską i Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, a w Warszawie Muzeum Narodowe oraz Muzeum Wojska Polskiego.

Przekazany do Ossolineum zbiór miniatur jest charakterystyczny dla arystokratycznej, rodzinnej kolekcji. Zawiera wizerunki przodków oraz podobizny znakomitości historycznych, niektóre z nich są autorstwa wybitnych artystów: m.in. Jeana Baptisty Isabeya, Augustyna Ritta, Henryka Fügera. Obejmuje obiekty reprezentujące różnorodne epoki i techniki wykonania. Od najstarszej, XVII–wiecznej miniatury z portretem Zygmunta III, malowanej olejno na pergaminie; poprzez XVIII-wieczne wizerunki malowane akwarelą i gwaszem na kościanej płytce, oprawiane w medaliony; XIX–wieczne malowane akwarelą na papierze lub wykonane w technice emalii na porcelanie; aż do malowanego u schyłku XIX w. przez Johannesa Zehnagrafa na podkładzie fotograficznym portretu Margarethe z Lichnowskich Lanckorońskiej, matki Karoliny Lanckorońskiej.

Dar miniatur stanowi okazję do przypomnienia donacji cennych iluminowanych rękopisów z XV-XIX wieku podarowanych Zakładowi Narodowemu im. Ossolińskich przez Piotra Pinińskiego w roku 2012. Manuskrypty pochodzą z kolekcji Mieczysława Pinińskiego (1895-1945), odziedziczonej po prof. Leonie Pinińskim (1857-1938), kolekcjonerze i mecenasie sztuki, znanym prawniku, namiestniku Galicji, profesorze Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie.  Manuskrypty pochodzą z kolekcji, którą w 1938 roku Mieczysław hrabia Piniński spadkobierca Leona zapisał Państwu Polskiemu.

wystawa 23 września – 27 listopada 2016
wernisaż: piątek, 23 września 2016, godz. 17:00

Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Muzeum Pana Tadeusza
Rynek 6, Wrocław

źródło: dolny-slask24h.pl

Fot. Muzeum Pana Tadeusza