Środowisko, w którym żyjemy jest mocno zanieczyszczone. Obecność metali ciężkich w naszym środowisku związana jest głównie z szybkim rozwojem przemysłowym świata. Metale ciężkie, które wchodzą w skład zamieszczenia środowiska są bardzo dużym zagrożeniem dla człowieka, ale również i zwierząt. Metale ciężkie mają wieloraki dostęp do organizmu żywego, a mianowicie przez skórę, wraz z posiłkiem albo wdychane. Szereg metali ciężkich wchodzi w skład elementów organizmu i jest niezbędnym jego składnikiem, należą do nich żelazo, cynk, miedź, mangan czy kobalt. Do najbardziej toksycznych metali ciężkich należą: ołów, rtęć i kadm.
Metale ciężkie są najważniejszym ogniwem w łańcuchu pokarmowym: gleba – roślina – zwierzę – człowiek. Oznacza to, że pierwszym ogniwem owego łańcucha jest roślina, kolejnym zwierzę, ostatnim zaś człowiek. Zatem, przemieszczanie się metali ciężkich z gleby do organizmów zwierząt i ludzi zachodzi przede wszystkim poprzez rośliny.
Pochodzenie metali ciężkich, oprócz wspomnianego już wcześniej przemysłu, może również być naturalne, czyli są to erupcje wulkanów, wietrzenie skał, procesy glebotwórcze, pożary lasów czy parowanie oceanów.
W metalach ciężkich najbardziej niebezpieczne są ich właściwości, które posiadają. Między innymi bardzo łatwo są absorbowane z przewodu pokarmowego, potrafią również przenikać przez łożysko do zarodka.
Nijaka, Hulda Clark, doktor medycyny, zauważyła, że te szkodliwe pierwiastki są bardzo powszechne i niestety otaczające nas niemal wszędzie. Występują w instalacjach hydraulicznych, gdzie mogą być źródłem ołowiu i kadmu, w kosmetykach i materiałach dentystycznych – niklu i chromu, a w konserwach i garnkach kuchennych – aluminium. Z kolei tal (bardziej toksyczny od rtęci), który może być obecny w wacikach kosmetycznych, bandażach, wykałaczkach, niciach dentystycznych, gazie opatrunkowej, pieluszkach, tamponach, ręcznikach papierowych. Produkty te są poddawane sterylizacji chlorkiem rtęci, która może być zanieczyszczona talem.
Metale ciężkie są dużym zagrożeniem dla organizmów żywych, które w organizmach zwierzęcych czy ludzkich wywołują przede wszystkim zmiany w syntezie białka i zaburzenia wytwarzania ATP, w następstwie których może dochodzić do poważnych zmian chorobowych łącznie z nowotworowymi. Metale ciężkie atakują nerki lub wątrobę, ale również kumulują się w kościach, mięśniach a nawet mózgu. Powodują natychmiastowe ostre zatrucia bądź stany przewlekłe, które często przez długi czas mogą nie dawać żadnych objawów, aby po pewnym czasie pojawić się jako niebezpieczne zmiany mutagenne lub uszkodzenia centralnego systemu nerwowego. Niestety zmiany mutagenne, w konsekwencji mogą przerodzić się w schorzenia nowotworowe. Metale ciężkie nie podlegają degradacji biologicznej, a są składowane w naszym organizmie.
W grupie metali ciężkich występują zarówno pierwiastki niezbędne dla organizmów żywych, jak i pierwiastki o nieznanej roli fizjologicznej. Wspólną cechą jest to, że po przekroczeniu dopuszczalnej dawki nawet te, które są niezbędne w niewielkich czy śladowych ilościach, działają toksycznie na organizmy roślin, zwierząt i ludzi.
źródło: Ociepa-Kubicka A., Ociepa E., Toksyczne oddziaływanie metali ciężkich na rośliny, zwierzęta i ludzi, Inżynieria i Ochrona środowiska, t. 15, nr 2, 2012, s. 169-180.
Materiał powstał dzięki wsparciu WFOSiGW
Poglądy autorów i treści zawarte w artykule nie zawsze odzwierciedlają stanowisko WFOŚiGW we Wrocławiu.
