Jakość powietrza ma znaczny wpływ nie tylko na środowisko, ale także na prawidłowe funkcjonowanie człowieka i jego zdrowie. Niestety, wraz z rozwojem gospodarki przemysłowej i technologii obserwuje się znaczący spadek tej jakości. Przyczynia się do tego również wzmożona produkcja i kumulacja odpadów komunalnych.
Zanieczyszczenia można podzielić na zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego oraz zanieczyszczenia powietrza pomieszczeń zamkniętych. Zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego ze względu na stan skupienia można podzielić na stałe (pyły), ciekłe (aerozole) i gazowe. Wyróżnia się także zanieczyszczenia organiczne i nieorganiczne, naturalne i takie, które wynikają z działalności człowieka. Czołowymi zanieczyszczeniami powietrza atmosferycznego są pyły, ozon, siarczany, dwutlenek siarki, dwutlenki azotu, benzo(a)piren i tlenek węgla. Pył zawieszony to cząstki unoszące się w powietrzu, zalicza się do niego: sól morską, węgiel typu „black carbon” oraz skropione cząsteczki niektórych substancji chemicznych. Dwutlenek azotu powstaje głównie w procesach spalania zachodzących w silnikach samochodowych i elektrowniach. Ozon w warstwie przyziemnej jest produktem reakcji chemicznych z udziałem zanieczyszczeń emitowanych do powietrza, w tym zanieczyszczeń uwalnianych w procesie wydobycia gazu ziemnego oraz pochodzących ze składowisk odpadów i chemikaliów używanych w gospodarstwie domowym. Dwutlenek siarki jest emitowany w procesie spalania paliw zawierających siarkę w ramach wytwarzania energii cieplnej lub elektrycznej. Emitują go również wulkany.
Benzo(a)piren powstaje w procesie niecałkowitego spalania paliw. Powstaje głównie jako produkt spalania drewna i odpadów, a także przy produkcji koksu i stali.
Do zanieczyszczeń pomieszczeń zamkniętych zalicza się zanieczyszczenia biologiczne, np. pleśnie i bakterie, pochodzące z nawilżaczy i systemów klimatyzacji; dym tytoniowy, pestycydy i produkty używane w gospodarstwie domowym, np. detergenty, odświeżacze powietrza; gazy, np. radon i tlenek węgla; materiały używane do budowli, np. azbest, ołów, formaldehyd. Liczne badania epidemiologiczne oraz nowoczesne metody pomiarów stężeń i składu chemicznego wykazały, że zanieczyszczone powietrze ma bardzo duży wpływ na zdrowie człowieka. Jakość powietrza wpływa także na długość życia.
Istnieją liczne doniesienia na temat zwiększonej chorobowości i skrócenia spodziewanej długości życia ludzi w miejscach, gdzie zanieczyszczenie powietrza jest najbardziej nasilone. Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego zwiększają ryzyko nowotworu płuc praz chorób serca i układu krążenia. Natomiast zanieczyszczenia w pomieszczeniach zamkniętych wywołują głównie podrażnienia i częste infekcje górnych dróg oddechowych (zapalenie zatok, katar, kaszel), uczucie ciągłego zmęczenia, zmiany skórne, spadek odporności, migreny oraz choroby nowotworowe jako następstwo ekspozycji na substancje rakotwórcze takie jak: dym tytoniowy, azbest i radon.
Zanieczyszczenia powietrza powodują również uszkodzenie narządów wewnętrznych, takich jak nerki, wątroba, nadnercza, kości i śledziona. Mogą wpływać na nieprawidłowe funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego i być odpowiedzialne za bóle głowy, uczucie niepokoju, problemy z pamięcią i koncentracją i stany depresyjne. Ze strony układu sercowo- naczyniowego może się pojawić zawał serca, nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, zaburzenia rytmu serca i niewydolność serca. U osób chorych na astmę i przewlekłą obturacyjną chorobę płuc może dojść do zaostrzenia objawów choroby. Wywierany jest też niekorzystny wpływ na układ rozrodczy, dochodzi głównie do problemów związanych z płodnością, niską waga urodzeniową, przedwczesnym porodem, a w skrajnych przypadkach nawet do obumarcia płodu.
Jankowska E, Pośniak M. Występowanie pyłów w powietrzu otaczającym człowieka. Warszawa, 2006
Materiał powstał dzięki wsparciu WFOSiGW
Poglądy autorów i treści zawarte w artykule nie zawsze odzwierciedlają stanowisko WFOŚiGW we Wrocławiu.
