Ader, Oder, Odra, Odera, Odre tak przez wieki nazywana była niezwykle cenna przyrodniczo rzeka Odra. Odra to najdłuższy szlak żeglugi śródlądowej w Polsce i bardzo ważny szlak Europy Środkowej. Niegdyś wykorzystywana na wielką skalę do przewozu towarów, w międzyczasie naznaczona wieloma klęskami żywiołowymi, dziś stopniowo odbudowuje swój dawny blask.
Rzeka Odra ma 854,3 km długości, z czego 742 km w Polsce. Wypływa w Czechach, na wysokości 634 m n.p.m. w Górach Odrzańskich i nazywana jest księżniczką polskich rzek. Następnie przepływa przez Bramę Morawską, później przez Górny i Dolny Śląsk. Jest przykładem naturalnej bioróżnorodności, która charakteryzuje poszczególne fragmenty rzeki wraz z florą i fauną. Przy Ogrodzie Zoologicznym we Wrocławiu oraz we wrocławskim ZOO powstało „Odrarium”, które prezentuje różne siedliska rzeki Odry. Odra, tak jak każda rzeka, podzielona jest na trzy odcinki: górny, środkowy oraz dolny, które są bioróżnorodne.
Począwszy od źródlisk rzeki z typowymi gatunkami roślin i zwierząt żyjącymi w rwącym nurcie górskich potoków (pstrągi, głowacze, brzany i lipienie) poprzez cenne starorzecza i zakola rzeki zamieszkujące przez: karpie, leszcze, bolenie, liny, sumy i drapieżne ryby – szczupaki. W głównym nurcie Odry Środkowej żyją płotki, karasie, ukleje i małże słodkowodne skójki. Natomiast Dolna Odra uchodząca do Zalewu Szczecińskiego, jest zamieszkiwana przez jesiotry, a gdzie słona woda miesza się ze słodką, nie brakuje także flądry i siei.
Odra ma również ogromne znaczenie ekonomiczne.
Odrą można było dotrzeć z Gliwic do samego Renu już w czasach międzywojennych. W drugiej połowie XX wieku rzeka była ważnym szlakiem transportowym. Niestety infrastrukturę Odry zniszczyły powodzie. Na szczęście ten najdłuższy w Polsce szlak żeglugi śródlądowej, który stanowi Odra jest nadal wykorzystywany do celów turystycznych i rekreacyjnych, ponadto są plany, że znów posłuży nam jako mocny środek transportu dóbr materialnych.
Planowane jest również włączenia Odry do transeuropejskiej sieci kompleksowej TEN-T, a w pierwszej kolejności osiągniecie dla całej Odry minimum III klasy żeglowności dla potrzeb transportu, ochrony przeciwpowodziowej i szerszej turystyki wodnej. Poprawienie stanu i żeglugowości jest niezwykle ważne, gdyż trzecia klasa (zamiast czwartej – międzynarodowej) umożliwia przewóz towarów tylko do 20 mln ton rocznie, zamiast 50 mln to, na odcinku Koźle – Ostrawa o IV klasie żeglowności.
Mając na uwadze, że projekt jest naprawdę godny polecenia ze względu na idee zrównoważonego rozwoju- rozwój gospodarczy Polski Zachodniej przy odciążeniu systemu drogowego i kolejowego, należy również pamiętać aspekcie przyrodniczym.
Odpowiednio przygotowana ocena oddziaływania na środowisk dla tak ogromnego przedsięwzięcia na rzece Odrze stanowi nie lada wyzwanie. Budowa stopni wodnych i śluz, prace pogłębiające, oczyszczanie dna rzeki, budownictwo wodne (ostrogi i umocnienia brzegów) niosą za sobą poważne zagrożenia dla środowiska naturalnego rzeki. A mianowicie zmiany warunków wodnych w dolinie rzeki, uwalnianie niebezpiecznych substancji nagromadzonych w osadach rzecznych, emisję zanieczyszczeń do atmosfery, czy poważne zagrożenie jakim jest fragmentacja ekosystemu rzecznego Pomimo tego, projekt jest wielką szansą na rozwój gospodarczy Polski Zachodniej przy jednoczesnym zachowaniu unikatowego potencjału środowiskowego– mówi specjalista do spraw oceny oddziaływania na środowisko Dawid Hamryszczak.
Artykuł powstał dzięki wsparciu WFOSiGW
Poglądy autorów i treści zawarte w artykule nie zawsze odzwierciedlają stanowisko WFOŚiGW we Wrocławiu.
