Ignacy Jan Paderewski herbu Lelita (1860-1941), pianista, kompozytor, działacz niepodległościowy, mąż stanu i polityk.
Ignacy Jan Paderewski urodził się w Kuryłówce, na Podolu. Kilka miesięcy później zmarła matka. Wychowaniem Ignacego i jego siostry Antoniny zajął się ojciec a po jego śmierci ciotka. Chłopiec był wybitnie uzdolniony, pobierał lekcje historii, geografii, języka francuskiego i literatury polskiej. Kształcił się w Instytucie Muzycznym w Warszawie (późniejsze Konserwatorium Warszawskie). Po zakończeniu nauki podjął pracę jako nauczyciel kursu średniego fortepianu w tej samej szkole. Jednocześnie przyjmowała zaproszenia od osób, które organizowały przyjęcia. Grał tam również swoje własne utwory, udzielał również lekcji gry. W międzyczasie doskonalił własny warsztat, ożenił się w 1880 z Antoniną Korsakówną, która rok później zmarła. Został z kalekim synkiem Alfredem. Wkrótce wyjechał do Berlina, potem Wiednia i Strasburga doskonalić swój warsztat gry na fortepianie. Na ten cel otrzymał od Heleny Modrzejewskiej pieniądze. Pierwsze sukcesy przyniósł mu rozgłos, od roku 1887 trwał nieprzerwanie do śmierci. W Stanach Zjednoczonych nazywany był „największym ze wszystkich”, „królem pianistów”, „czarodziejem klawiatury”. Ponownie ożenił się z Heleną Marią Górską z d. Rosen w 1899. Małżonkowie wyjechali do Europy i osiedli w Szwajcarii.
Działalność polityczna Paderewskiego i jego zaangażowanie powszechnie było znane. To on w 1908 zlecił rzeźbiarzowi Antoniemu Wiwulskiemu wykonanie pomnika upamiętniającego zwycięstwo wojsk polskich w Bitwie pod Grunwaldem. Dwa lata później na uroczystym odsłonięciu pomnika w Krakowie, w obecności ponad 150 tys. osób, wygłosił niepodległościowe przemówienie.
Kiedy wybuchła I Wojna Światowa wykorzystywał swoje znajomości w dyplomacji na rzecz Polski. Organizował zbiórki pieniędzy dla ofiar wojny. Był inicjatorem i współzałożycielem komitetów pomocy Polakom w Paryżu i Londynie, później w Stanach Zjednoczonych. W Szwajcarii w Vevey, w 1915 roku razem z Henrykiem Sienkiewiczem założył Szwajcarski Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce.
O niepodległości dla Polski mówił zawsze słuchaczom przed swoimi występami. W 1917 roku prezydentowi Wilsonowi przekazał memoriał na temat Polski. Dzięki temu sprawa polskiej niepodległości znalazła się w słynnych 14 punktach Wilsona. W tym samym roku został przedstawicielem na USA Komitetu Narodowego Polski z Romanem Dmowskim na czele. Był doskonałym mediatorem, po powrocie do Polski w 1918 spotykał się pierwszymi postaciami rządu. 16 stycznia 1919 roku został premierem oraz ministrem spraw zagranicznych. Wraz z Romanem Dmowskim jako delegat pełnomocny reprezentował Polskę na konferencji pokojowej w Paryżu, która zakończyła się podpisaniem traktatu wersalskiego, kończącego I wojnę światową. Przyczynił się do powstania polsko-amerykańskiej Eskadry Lotniczej im. Tadeusza Kościuszki. Z końcem roku 1919 podał się do dymisji, wyjechał do Szwajcarii. Do Polski wrócił w 1920 roku w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Został wysłannikiem rządu polskiego do Ligi Narodów ale w 1921 zrezygnował z tej funkcji i w 1922 roku wyjechał do USA na trasę koncertową, z której miał bardzo dobry dochód (około 500 tys. dolarów), np. w 1932 roku na występ Paderewskiego w Madison Square Garden było 16 tys. słuchaczy a cały dochód z tego koncertu przeznaczył na bezrobotnych amerykańskich muzyków. Działalność charytatywna Paderewskiego była powszechnie znana. W 1935 roku Paderewski współtworzył tzw. Front Morges, która domagała się demokracji w Polsce, wnioskowali również o wybór Paderewskiego na prezydenta Polski.
Na początku II Wojny Światowej Paderewski wszedł w skład władz Polski na uchodźstwie. Został przewodniczącym Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej w Londynie. We wrześniu 1940 roku, schorowany kolejny raz pojechał do USA, by uzyskać na rzecz Polski gwarancje pomocy, kredyty uzbrojenie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Dla Niemców był niebezpieczny, mieścili jego nazwisko w tzw. Czarnej Księdze. Do kraju już nie wrócił. Zmarł na zapalenie płuc 29 czerwca 1941 roku w Hotelu Buckingham. Dzień później premier Rządu na uchodźctwie i Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski wydał rozkaz nr 11, w którego ostatnich słowach napisał:
Naród polski okryty głęboką żałobą po pamięci I.J. Paderewskiego traci z Jego odejściem od nas na zawsze jednego z największych swych duchów przewodnich. Cześć Jego pamięci! Rozkaz niniejszy odczytać przed frontem oddziałów i na pokładach okrętów Rzeczypospolitej Polskiej.
Ignacy Paderewski został pochowany na Narodowym Cmentarzu w Arlington niedaleko Waszyngtonu. Do Polski trumnę z jego prochami sprowadzono 29 czerwca 1992 gdzie spoczęła w krypcie archikatedry św. Jana w Warszawie. Pośmiertnie odznaczony orderem wojennym Virtuti Militari. Serce Ignacego Paderewskiego znajduje się w urnie-płaskorzeźbie wykonanej przez Andrzeja Pityńskiego w amerykańskiej Częstochowie. Uroczystość odsłonięcia i dedykacji odbyła się 29 czerwca 1986, w czterdziestą piątą rocznicę śmierci Paderewskiego.
źródło: wikipedia.org; culture.pl
Artykuł powstał dzięki wsparciu programu „Dolny Śląsk Pamięta” przez Fundację KGHM
