Ząbkowice Śląskie-tajemnicza krzywa wieża

Nie trzeba ruszać w świat by poczuć piękno świata. Nie trzeba jechać do Pizy aby poczuć się światowo. W dolnośląskich Ząbkowicach jest bowiem atrakcja równa tej światowej, a mianowicie Krzywa Wieża, której przyczyn i okoliczności budowy do dziś nie udało się ustalić. Jedna z wersji głosi, że jest ona pozostałością dawnego zamku, który miał istnieć tu jeszcze przed lokacją miasta, o czym miałby świadczyć fakt, że najniższa część wieży zbudowana jest do wysokości około 10 metrów z kamienia.

Zamek ten miał zostać wzniesiony przez książąt świdnickich, a zniszczony przez wojska walczące z czeskim królem Jerzym z Podiebradów. O wiarygodności tej hipotezy świadczy to, że dolne partie murów (do wysokości 10 m) zbudowane są z kamienia i zaprawy wapiennej. Inną koncepcję przedstawia niemiecki historyk i architekt Kurt Bimler. Twierdzi, że usytuowana w najniższym punkcie starego miasta wieża służyła jako brama miejska. Trzecia wreszcie wersja podaje, że wieża została zbudowana jako miejska dzwonnica. Taką rolę pełniła ona zresztą od XV wieku aż do czasów II Wojny Światowej. W 1507 roku została połączona z Kościołem p.w. św. Anny za pomocą krytego ganku, który ułatwiał dzwonnikom przemieszczanie się z kościoła do dzwonnicy. Pod koniec XVI wieku ganek rozebrano, ponieważ na skutek przechylenia budowli konstrukcja popękała i groziła zawaleniem. Niezwykle duża, przekraczająca 4 metry, grubość murów tej części wieży także zdaje się wskazywać na jej pierwotnie obronny charakter. Potwierdzają to także badania archeologiczne przeprowadzone w 1999 i 2000, w wyniku których przy ul. Długiej, na wysokości Krzywej Wieży, odsłonięto fragmenty muru kamienno-ceglanego.
Największą jednak zagadka jest to, dlaczego wieża uległa pochyleniu. Z dokumentów źródłowych wynika, że nastąpiło to późną jesienią 1598 roku. Najbardziej prawdopodobną przyczyną mogły być wstrząsy tektoniczne, które odnotowano na terenie ząbkowickim, a przede wszystkim w pobliskim Bardzie 15 września 1590 roku. Być może owe wstrząsy osłabiły stabilność budowli. Nie wyklucza się również, że przyczyną pochylenia wieży było rozmoknięcie gruntu, które spowodowało osiadanie fundamentu lub lub też zwiększony ciężar nadbudowanej wieży.

Istnieniu tego typu budowli często towarzyszy legenda. Tu owa ma tłumaczyć właśnie pochyłość wieży i opowiada o wydarzeniu z 1858, kiedy całe miasto objął wielki pożar. Wówczas wieża uległa znacznemu zniszczeniu, szczególnie w części szczytowej. Władze pruskie zamierzały ją zatem rozebrać, by jego ruiny nie zagrażały bezpieczeństwu sąsiednich domów. Władze miejskie były jednak innego zdania i po długotrwałych zabiegach obiekt odbudowano. Przeprowadzono również szereg badań, na których podstawie stwierdzono, że wieża od początku mogła zostać zbudowana pochylona. Ten fakt nie jest jednak potwierdzony, a jest jedynie fantazja tworząca historię wokół ciekawostki Ząbkowic. Ostatecznie po pożarze, po długotrwałych zabiegach, obiekt odbudowano. Dawne zwieńczenie w postaci blaszanego hełmu zastąpiono attyką w kształcie jaskółczych ogonów.

W grudniu 2007 zakończył się gruntowny remont zewnętrznych ścian wieży. Niestety, gdy przebudowano górną kondygnację wieży, zniknął z niej napis wykonany prawdopodobnie ręką budowniczego: „Ich heiß Hohannes Gleiß, hab diesen Turm schieff gebaut mit Fleiß“. (Nazywam się Johannes Gleiß, wybudowałem tę wieżę krzywą z pilnością). Po odbudowie wysokość wieży wynosi 34 m.

Od strony południowej dobudowano również niewielką wieżyczkę ze spiralną klatką schodową. Prace zostały ostatecznie zakończone 11 października 1860 roku. Na kopule wieży umieszczono gałkę z krzyżem, w której złożono okolicznościowe pismo sporządzone przez ówczesnego proboszcza Johannesa Grundeya oraz medal wybity przez miasto po wielkim pożarze.

Obecnie odchylenie wieży od pionu wynosi 2, 14 m. Warto dodać, że podczas pomiarów dokonanych w 1977 roku stwierdzono, że odchylenie wynosi 1, 98 m.
Obecnie Krzywa Wieża pełni funkcję punktu widokowego. W grudniu 2007 roku zakończył się gruntowny remont ścian zewnętrznych obiektu, dzięki czemu wieża odzyskała dawną świetność. We wrześniu 2018 została wyłączona z użytkowania ze względu na zły stan obiektu i pojawiające się spękania murów. 6 kwietnia 2019 roku ponownie otwarta dla ruchu turystycznego po trwającym blisko trzy miesiące remoncie. Obecnie Krzywa Wieża jest oddana dla turystów.

Publikacja powstała dzięki wsparciu Fundacji KGHM Polska Miedź

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj