Generał Tadeusz Rozwadowski uważany za jednego z najwybitniejszych dowódców, to on przyczynił się do wygranej w Bitwie Warszawskiej. W czasie zamachu majowego w 1926 roku opowiedział się po stronie konstytucyjnych władz Rzeczpospolitej Polskiej. Urodził się 19 maja 1966 roku we wsi Babin w powiecie kałuskim. Jego rodzina słynęła z silnych tradycji patriotycznych i wojskowych: dziadek Tadeusza, Wiktor brał udział w powstaniu listopadowym, Ojciec Tomisław walczył w powstaniu styczniowym i to on zaszczepił w młodym Tadeuszu zainteresowanie wojskiem oraz patriotyzm.
Ojciec Tadeusza uważał, że jeżeli Polska ma odzyskać niepodległość to potrzebni będą wykształceni oficerowie, dlatego posłał swoich synów do austriackich szkół wojskowych. Tadeusz był absolwentem wielu prestiżowych szkół wojskowych: ukończył Wojskową Akademię Techniczna w Wiedniu jako najlepszy, ze stopniem podporucznika, a w 1889 roku rozpoczął naukę w Oficerskiej Szkole Wojennej w Wiedniu. Studia na Wyższej Szkole ukończył w 1894 roku ze stopniem porucznika, następnie już jako major został przeniesiony do Budapesztu jako szef sztabu dywizji piechoty. Po kolejnych trzech latach wysłano go do Bukaresztu, gdzie pełnił stanowisko attaché wojskowego. W 1907 roku misja dyplomatyczna Rozwadowskiego zakończyła się i został on przydzielony do 31 Pułku Artylerii w Stanisławowie, gdzie szkolił żołnierzy. Następnie został przeniesiony do Krakowa do 12 Brygady Artylerii, gdzie po roku awansował na generała-majora. W 1914 roku wybuchła I wojna światowa, Rozwadowski jak większość polskich patriotów upatrywał szansy dla Polski na odzyskanie niepodległości. 7 października 1918 roku Rada Regencyjna ogłosiła niepodległość Polski, generał Rozwadowski został mianowany szefem Sztabu Generalnego Wojska Polskiego i otrzymał stopień generała dywizji. Jego pierwszą decyzją był dekret o powszechnym obowiązku służby wojskowej, następnie rozkaz o utworzeniu wojskowych władz terytorialnych, dzięki niemu powstały pierwsze zalążki marynarki wojennej, oraz odział straży granicznej.
Po objęciu władzy przez Józefa Piłsudskiego, Rozwadowski oddał się pod jego dowództwo, ich współpraca nie układała się najlepiej z powodu odmiennych zdań dotyczących formowania wojska. Rozwadowski uważał, że należy sformować regularne jednostki oparte na powszechnym poborze, natomiast Piłsudski był zwolennikiem służby ochotniczej. Do Warszawy zbliżał się front, w szczytowym momencie zagrożenia bolszewickiego Rozwadowski został szefem Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Podczas narady u Piłsudskiego zaproponował dwa warianty uderzenia na wojska rosyjskie: pierwszy zakładał obronę Warszawy z jednoczesną koncentracją w rejonie Garwolina lub Mińska Mazowieckiego i uderzenie na lewe skrzydło wroga. Drugi: związanie sił nieprzyjaciela na przedpolu Warszawy, lecz zwrot wojska polskiego miał nastąpić znad Wieprza z jednoczesnym wyjściem na flanki i tył nieprzyjaciela. Marszałek przyjął drugi plan. Po wygranej Bitwie Warszawskiej i rozgromieniu Bolszewików, większość splendoru spadła na Józefa Piłsudskiego. Rozwadowski zachował niezwykła lojalność wobec marszałka i nigdy tego nie dementował.
Po wojnie polsko- bolszewickiej Rozwadowski został Generalnym Inspektorem Jazdy i Generalnym Inspektorem Kawalerii Wojska Polskiego. Osobiście dowodził manewrami wojennymi kawalerii, jednocześnie śledził zmiany jakie dokonywały się w armiach państw zachodnich, widząc wielką przyszłość w wojskach pancernych. W 1923 roku na posiedzeniu Ścisłej Rady Wojennej domagał się rozpoczęcia prac nad formowaniem oddziałów pancernych. Relacje między Piłsudskim i rozwadowskim od początku były dość chłodne, w 1926 roku podczas zamachu majowego stanął po stronie wojsk konstytucyjnych obejmując dowództwo obrony Warszawy. Po trzech dniach walk prezydent Stanisław Wojciechowski podał się do dymisji w obawie przed wybuchem wojny domowej. Po zakończeniu walk generał Włodzimierz Zagórski, generał Bolesław Jaźwiński, generał Juliusz Malczewski a wraz z nimi generał Tadeusz Rozwadowski zostali internowani. Osadzono ich w Wojskowym Więzieniu Śledczym w Wilnie, gdzie panowały niezwykle ciężkie warunki. Stawiano mu zarzuty dotyczące kwestii finansowych, oraz o nieposzanowanie władzy, generał wierzył, że sąd oczyści jego dobre imię, nie miał sobie nic do zarzucenia. Złożył wniosek o przeniesienie go w stan spoczynku do prezydenta Mościckiego, w 1927 roku wniosek został rozpatrzony.
Dopiero silne naciski ze strony opinii publicznej sprawiły, że Rozwadowski został zwolniony z więzienia. Powrócił do Lwowa, niestety od czasu jego pobytu w więzieniu miał coraz poważniejsze problemy ze zdrowiem. W 1928 roku napisał referat nazwany ,, Testamentem wojskowym generała Rozwadowskiego”, w którym postulował o utworzenie armii zdolnej do błyskawicznej mobilizacji w obliczu najazdu ze strony Niemców i Rosji, armii składającej się ze specjalnie wyszkolonych jednostek pancernych, lotniczych i kawalerii.
Rozwadowski przewidywał możliwość konfliktu z najeźdźcami ze wschodu i zachodu, jego termin określał na rok 1936. Zmarł 18 października 1928 roku, został pochowany na cmentarzu Obrońców Lwowa wśród swoich żołnierzy. Generał Tadeusz Rozwadowski był niezwykłym człowiekiem oraz wybitnym dowódcą, jego wkład w budowaniu polskiej niepodległości jest nieoceniony, wykazał się również honorem i odwagą podczas zamachu majowego, stając po stronie konstytucyjnej władzy.
Generał Tadeusz Rozwadowski – twórca Wojska Polskiego II RP (dorzeczy.pl)
Tadeusz Rozwadowski. Współautor sukcesu bitwy warszawskiej – Historia – polskieradio.pl
Gen. Rozwadowski. Wódz, który umiał zwyciężać i ponosić klęski – Historia z IPN – Instytut Pamięci Narodowej.
Publikacja powstała dzięki wsparciu Fundacji KGHM Polska Miedź
