Tadeusz Tański: genialny wynalazca

Na świat przyszedł 11 marca 1892 r. w Janowie Podlaskim. Jego ojcem był nie kto inny jak prekursor lotnictwa w Polsce, genialny konstruktor pierwszego polskiego szybowca – Czesław Tański. Po ukończeniu Szkoły Handlowej Zgromadzenia Kupców m. Warszawy udał się na nauki do Francji, gdzie studiował w École supérieure d’électricité w Paryżu. Po studiach pozostał nad Sekwaną i rozpoczął pracę konstruktora dla francuskich zakładów oraz brytyjskich silników lotniczych.

Tam też działał w grupie Związku Walki Czynnej. Równolegle do pracy zawodowej Tański pracował nad własnymi konstrukcjami dla przemysłu motoryzacyjnego i lotniczego. W 1915 r. skonstruował sprężarkę silnikową dwusuwową służącą osiarkowywaniu winnic. W roku 1916 zademonstrował światu dwunastocylindrowy silnik o mocy 520 KM, który był dedykowany samolotom dwupłatowym. Było to wówczas największy silnik tego typu na świecie. Z kolei rok później do produkcji trafił silnik jego autorstwa. Był to model dwusuwowy przeznaczony dla stacji radiowych na płatowcach. Z kolei w roku 1918 opatentował dwusuwowy lotniczy silnik wirujący „Wir” o 4 cylindrach.

Po zakończeniu misji we Francji powrócił do ojczyzny w 1919 r., gdzie zaczął pracę w Głównym Urzędzie Zaopatrzenia Armii, a następnie w Sekcji Samochodowej Ministerstwa Spraw Wojskowych, a później w Centralnych Warsztatach Samochodowych. W obliczu wojny z bolszewikami rozpoczął intensywne prace nad konstrukcją wozów pancernych na podwoziu Forda T. W celu stworzenia opancerzonego korpusu użył tarcz okopowych. W ten sposób powstało 16, bądź 18 sztuk wozów. Jak później mówił praca odbywała się w prymitywnych warunkach, na dodatek pod olbrzymią presją czasu.

Fundamentem powstania samochodów bojowych Ford FT-8 było podwozie oraz układ napędowy osobowego Forda T, które przeprojektowano. Tylny most wzmocniono, kierownicę pochylono, wzmocniono także drążki kierownicze. Dodatkowo zmieniono miejsce zbiornika paliwa, korba która uruchamiała silnik została wydłużona. Przearanżowano deskę rozdzielczą, a także wygięcie rury wydechowej, ponadto ulepszono jeszcze kilka elementów. Korpus powstał przy użyciu tarcz okopowych piechoty, które zostały znalezione w Modlinie. Samochód bojowy został wyposażony w wieżyczkę obrotową wraz z karabinem maszynowym Maxim kaliber 7,92 mm. Pierwsze wozy wyjechały na front na początku lipca, a następne pojawiły się w kolejnych tygodniach. Tański osobiście chciał przyjrzeć się testom na polu bojowym. Wbrew zakazowi udał się samochodem osobowym na próbę przydatności bojowej samochodów bojowych, podczas której dokumentował fotograficznie całą akcję. Pomimo, iż jego osobowy Ford mocno ucierpiał i wrócił ze wszech stron ostrzelany, to Tański był przeszczęśliwy.

Po zakończeniu wojny Tański przystąpił do pracy nad pierwszymi samochodami polskiej konstrukcji, tj. CWS T-1, T-4 oraz innych, które powstawały w Centralnych Warsztatach Samochodowych. Modele wyróżniała nowoczesna technologia. Pomimo, iż Tański niewątpliwie był geniuszem to w czasie dwudziestolecia międzywojennego borykał się z trudnościami w znalezieniu pracy, a to z uwagi na fakt, że był uparty, a dodatkowo miał ekscentryczne usposobienie. Pieniądze czerpał jedynie z krótkoterminowych kontraktów oraz nagród, które zdobywał w konkursach.

Po wybuchu II wojny światowej zaangażował się w działalność konspiracyjną. W ramach Akcji Pacyfikacyjnej został pojmany przez Niemców w 1940 r. i osadzony w obozie śmierci w Auschwitz, gdzie otrzymał propozycję współpracy. Tański odmówił za co został zamordowany 21 marca 1941 r.

Publikacja powstała dzięki wsparciu Fundacji KGHM Polska Miedź

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj