Progi Uniwersytetu Wrocławskiego, od momentu jego powstania w 1702 roku, gościły niejednego wybitnego intelektualistę. Składająca się z dziesięciu wydziałów uczelnia co roku przyjmuje tysiące nowych osób, gotowych do podbicia świata nauki. Szkoła wyższa oferuje ponad 150 kierunków, na których spragnieni wiedzy mogą kontynuować edukację, w wybranej przez siebie drodze. Miejsce to ukształtowało mnóstwo genialnych naukowców i uczonych, którzy przyczynili się do rozwoju cywilizacji i tym samym na zawsze zapisali się na kartach historii. W czasie działania wrocławskiej akademii przewinęło się przez nią też kilku laureatów najbardziej zaszczytnego wyróżnienia, jakie otrzymać może naukowiec — Nagrody Nobla.
Historia Uniwersytetu
Za początek istnienia uczelni uznaje się założenie Akademii Leopoldyńskiej „Leopoldia” z inicjatywy cesarza z dynastii Habsburgów. Leopold I podpisał na początku października 1701 roku akt fundacyjny, którym powołał uniwersytet do życia. Oficjalna inauguracja miała miejsce w dniu imienin cesarza, następnego roku. Pierwotnie obejmowała jedynie dwa fakultety: teologii katolickiej i filozofii. Władca starał się o otwarcie również wydziałów medycyny i prawa, jednak okazało się to niemożliwe, przez co szkole nadano rangę akademii. Początkowo akademia znajdowała się w budynku dawnego zamku cesarskiego we Wrocławiu, ale w roku 1728 związany z uniwersytetem zakon jezuitów rozpoczął budowę gmachu głównego na terenie podarowanym im przez cesarza. Nowy obiekt zastąpić miał zburzony wcześniej zamek piastowski. Stojący obecnie kompleks różni się jednak od pierwowzoru – projekt zakonników nigdy nie został ukończony. Konstrukcję przerwano dwanaście lat później z powodu wybuchu wojen piastowskich.
Alkohol bez drożdży
Jeden z pierwszych „Nobli” wręczonych naukowcom z Uniwersytetu Wrocławskiego otrzymał Eduard Buchner w 1907 roku. Profesor chemii, działający m.in. na dolnośląskiej uczelni, w swoich badaniach skupiał się głównie na związkach cyklicznych, co doprowadziło do odkrycia przez niego pirazolu – związku używanego w produkcji wielu leków, barwników i pestycydów. Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii otrzymał jednak za inne osiągnięcie; dowiódł on, że fermentacja może zachodzić bez udziału żywych komórek. Wyizolował i wskazał rzeczywisty czynnik niezbędny do zajścia tego procesu – enzym zwany zymazą. Odkrycie te stanowi jedną z podstaw nowoczesnej enzymologii.
Naukowiec na banknocie
Rok po Buchnerze nagrodę w dziedzinie fizjologii lub medycyny przyznano innemu chemikowi – Paulowi Ehrlichowi, który oprócz chemii zajmował się też bakteriologią. Znany jako odkrywca salwarsanu, leku na kiłę, który stosowany był przed wynalezieniem pierwszych antybiotyków. Odkrycia dokonał on dopiero rok po zdobyciu Nagrody Nobla, którą przyznano mu za badania z zakresu immunologii. Noblista pochodził ze Strzelina, a szkołę średnią ukończył we Wrocławiu. Od 1872 roku studiował medycynę na Uniwersytecie Wrocławskim i Uniwersytecie w Strasburgu; sześć lat później uzyskał stopień doktora. Co ciekawe, podobno za młodu Ehrlich nie należał do grona najlepszych uczniów. Nie powstrzymało go to jednak przed staniem się wpływowym odkrywcą, a za zasługi dla świata nauki umieszczono jego wizerunek na banknocie dwustumarkowym.
Ojciec mechaniki kwantowej
Odchodząc od tematu chemików, kolejnym wartym wspomnienia laureatem prestiżowej nagrody jest Max Born. Urodził się i wychowywał we Wrocławiu, tam też odbył większość swojej edukacji. Ukończył Gimnazjum im. Króla Wilhelma, po czym rozpoczął studia na Uniwersytecie Wrocławskim, gdzie jego ojciec wykładał anatomię porównawczą zwierząt i embriologię. Zainteresowania młodego Borna obejmowały przeciwny biegun nauk ścisłych: fizykę i matematykę. Nagrodę otrzymał w pierwszej dziedzinie w 1954 roku, za fundamentalne badania w domenie mechaniki kwantowej; uważany jest za jednego z głównych twórców tej teorii fizycznej, razem z Wernerem Heisenbergiem i Erwinem Schrödingerem.
Co z resztą?
Oczywiście, nie są to jedyni zdobywcy nagrody ustanowionej przez wynalazcę dynamitu, którzy część swojego życia spędzili na Uniwersytecie we Wrocławiu. Friedrich Bergius, Otto Stern i Reinhard Selten to inni warci wspomnienia laureaci. Również Erwin Schrödinger w pewnym stopniu powiązany jest z polską szkołą wyższą, na której austriacki fizyk w 1921 roku prowadził wykłady.
Publikacja powstała dzięki wsparciu Fundacji KGHM Polska Miedź
źródło:
https://visitwroclaw.eu/wroclawscy-noblisci
https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Eduard_Buchner
https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Paul_Ehrlich
pl.m.wikipedia.org/wiki/Max_Born
uwr.edu.pl/o-uniwersytecie/historia/